Tunel schronowy z okresu II wojny światowej w Strzyżowie

Tunel schronowy z okresu II wojny światowej w Strzyżowie - wchodził w skład całego kompleksu schronowego Fűhrershauptguarier - Anlage Sűd wzniesionego również w Stępinie-Cieszynie. W odróżnieniu od pozostałych schronów kolejowych na terenie Polski, schron w Strzyżowie ma charakter podziemny - został on przekopany pod Żarnowską Górą. Zespół tunelu schronowego w Strzyżowie został zaprojektowany i zbudowany przez niemiecką firmę „Organisation Todt" w okresie pomiędzy wiosną 1940 r. i latem 1941 r. W jego skład wchodziły: tunel schronowy dla pociągu sztabowego, bierne schrony zaplecza technologicznego, tunel instalacyjny, 1-torowa bocznica kolejowa, drewniany peron pomiędzy tunelem, a stacją kolejową oraz grobla o nieznanym przeznaczeniu. Z obiektów zachowały się: tunel schronowy wraz z tunelem instalacyjnym oraz schrony zaplecza technologicznego. Tunel schronowy jest budowlą w całości podziemną na rzucie wydłużonego prostokąta o łącznej długości 438 m i przekroju kolistym o średnicy 8,87m. Ściany boczne są betonowe, a w części żelbetowe. Sklepienia zostały wykonane z cegły klinkierowej. Z dwóch stron wloty tunelu zamykają żelbetowe przedsionki o długości 11 m. W samej ścianie szczytowej tunelu, po stronie zachodniej, znajdują się prostokątne otwory o szerokości 5,4 m i wysokości 4,5 m, w których znajdują się potężne dwuczęściowe drzwi żelazne z wywietrznikami w górnej i dolnej części (element oryginalny zachowany do dziś) i obudowanymi wejściami strażniczymi po obu stronach tunelu. W dniach 27-28.08.1941r., w związku ze spotkaniem Hitlera z Mussolinim w Stępinie, w tunelu strzyżowskim bazował pociąg sztabowy Hitlera „Ameryka". W 1944 r. tunel został opanowany przez partyzantów AK. Zdjęcie: Krzysztof Szaro.