Zygmunt Mycielski

Zygmunt Mycielski (ur. 17 sierpnia 1907 r. w Przeworsku, zm. 5 sierpnia 1987 r. w Warszawie) - kompozytor, publicysta, pisarz i krytyk muzyczny; hrabia herbu Dołęga.

Szkołę średnią ukończył w Krakowie, gdzie uczył się muzyki u o. Bernardino Rizziego, włoskiego kompozytora, organisty i dyrygenta chórów. Od 1928 r., za radą Karola Szymanowskiego, kontynuował edukację muzyczną w École Normale de Musique w Paryżu u Paula Dukasa i Nadii Boulanger.

W 1926 r. w Paryżu wstąpił do Association des Jeunes Musiciens Polonais (Stowarzyszenie Młodych Muzyków Polskich), stworzonego przez bardzo liczną w tych latach grupę polskich muzyków studiujących w tym mieście. Był prezesem stowarzyszenia w l. 1934-36.

Brał udział w II wojnie światowej: w kampanii wrześniowej i w 1940 we Francji. Jako żołnierz polskiej armii znalazł się w stalagu, potem skierowany został do przymusowej pracy u niemieckiego rolnika. Po zakończeniu wojny powrócił do Polski.

W l. 1946-48 i 1957-59 współredagował "Ruch Muzyczny", w l. 1960-68 był redaktorem naczelnym tego pisma. Współredagował "Res Facta", "Rocznik Chopinowski" i "Chopin Studies". W 1955 r. opublikował w "Przeglądzie Kulturalnym" artykuł krytykujący izolację polskiej kultury od twórczości kompozytorów w świecie. Po wkroczeniu wojsk Układu Warszawskiego do Czechosłowacji opublikował w paryskiej "Kulturze" "List otwarty do muzyków czeskich i słowackich", za który spotkały go restrykcje ze strony władz PRL: zdjęcie z funkcji redaktora naczelnego "Ruchu Muzycznego", objęcie podmiotowym zapisem cenzury i zakaz wyjazdów zagranicznych. W 1974 r. podpisał list 15 intelektualistów i artystów do władz PRL z żądaniem udostępnienia Polakom zamieszkałym w ZSRR kontaktu z polską kulturą oraz własnego szkolnictwa. W 1975 r. podpisał memoriał 59 intelektualistów do władz w związku z projektowanymi zmianami w konstytucji. W 1978 r. uczestniczył w założeniu nielegalnego Towarzystwa Kursów Naukowych, działającego w środowiskach studenckich. Mimo utrudnień w latach 70. jego utwory wykonano kilkakrotnie na festiwalu Warszawska Jesień, Mycielski wyjeżdżał też za granicę oraz publikował w "Ruchu Muzycznym", m.in. regularne felietony, które wydano też w wersji książkowej (w niewielkim nakładzie).

W l. 1947-48 i 1952-54 był wiceprezesem, w l. 1948-49 prezesem Zarządu Głównego Związku Kompozytorów Polskich (ZKP), a w l. 1985-87 członkiem jego prezydium. W l. 1954-57 i 1960-83 wchodził w skład Komisji Kwalifikacyjnej ZKP. Od 1983r. był członkiem honorowym ZKP.

Był laureatem licznych nagród: w 1952 r. otrzymał nagrodę państwową III stopnia za „Symfonię nr 1 Symfonię Polską" (1951), dwukrotnie: w 1954 r. i 1987 r. - Nagrodę Związku Kompozytorów Polskich, w 1955 - Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki za „Uwerturę Śląską" na orkiestrę i dwa fortepiany (1948), w 1961 r. - nagrodę specjalną Concours Musical Prince Rainier II De Monaco za „II Symfonię" (1961), w 1981 r. - Nagrodę Ministra Kultury i Sztuki I stopnia. Otrzymał również Krzyż Kawalerski (1953) i Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta, Order Sztandaru Pracy (1955) oraz Ordre de Mérite Culturel w Monako.

Zygmunt Mycielski został pochowany w Wiśniowej nad Wisłokiem, gdzie w 1988 r. z inicjatywy Andrzeja Szypuły założono Towarzystwo im. Zygmunta Mycielskiego. Przy nim w 1990 r. powstało czasopismo "Kamerton", koncentrujące się na dokumentacji oraz propagowaniu życia i twórczości kompozytora. W 1990 r. Telewizja Polska zrealizowała film Zygmunt Mycielski. Szkic do portretu.

Decyzją Zygmunta Mycielskiego jego spuścizna twórcza została zdeponowana u Barbary Zwolskiej-Stęszewskiej i Jana Stęszewskiego w Warszawie. Archiwum to zawiera m.in. szkice, rękopisy i wydania kompozycji, piśmiennictwo muzyczne i literackie, obfitą korespondencję oraz unikatowe dzienniki wydane w Dzienniku 1960-1969 (Iskry, Warszawa 2001), Dzienniku 1950-1959 (Iskry, Warszawa 1999) oraz Niby dzienniku (Iskry, Warszawa 1998).

Komponował symfonie, pieśni, balety (Zabawa w Lipinach), utwory kameralne, wokalno-instrumentalne; głównie kompozycje w stylistyce neoklasycystycznej.

Wybrana twórczość:

Kompozycje

• Trzy pieśni na sopran i fortepian do słów Cypriana Kamila Norwida, Emila Zegadłowicza i własnych (1929-30)
• Dwie pieśni na sopran i fortepian do słów Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i własnych (1932)
• Cztery preludia na fortepian i wiolonczelę (1934)
• Pięć pieśni weselnych do słów Brunona Jasieńskiego (1934)
• Pięć (lub sześć) miniatur na fortepian (1934)
• Trio na fortepian, skrzypce i wiolonczelę (1934)
• Trois chants de Pétrone na sopran i fortepian (1935)
• Narcyz balet (1936)
• Lamento di Tristano na małą orkiestrę symfoniczną, pamięci Karola Szymanowskiego (1937-1947)
• Fiat voluntas Tua, offertoire pour deux violoncelles et piano ou orgue (1943)
• Pięć szkiców symfonicznych (1945)
• Ocalenie pięć pieśni na baryton lub mezzosopran i fortepian do słów Czesława Miłosza (1946-48)
• Portret Muzy na głos recytujący, chór mieszany i 15 instrumentów do słów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1947)
• Uwertura śląska na orkiestrę i dwa fortepiany (1948)
• Preludium na skrzypce i fortepian (1948)
• Kwiaty na tor na chór mieszany a cappella do słów Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1950)
• Symfonia nr 1 „Symfonia polska" (1951)
• Elegia na skrzypce i fortepian (1951)
• Brzezina [wersja I] na sopran i fortepian do słów Jarosława Iwaszkiewicza (1951)
• Brzezina [wersja II] na sopran i kwintet smyczkowy do słów Jarosława Iwaszkiewicza (1952)
• Zabawa w Lipinach, balet w jednym akcie (1952)
• Cztery pieśni mazowieckie na chór i orkiestrę (1952)
• Sześć preludiów na fortepian (1954)
• Koncert fortepianowy (1954)
• Nowy lirnik mazowiecki, 10 pieśni i finał na sopran, baryton, chór mieszany i orkiestrę symfoniczną (1955)
• Krągły rok, 6 pieśni na baryton (tenore profondo) i fortepian do słów Jarosława Iwaszkiewicza (1956-67)
• Wariacje matematyczne na małą orkiestrę (1957)
• Symfonia nr 2 (1960-61)
• Koncert fortepianowy nr 2 (1962)
• Symfonia nr 3 „Sinfonia breve" (1967)
• Pięć preludiów na kwintet smyczkowy i fortepian (1967)
• Napisane wczesnym rankiem na tenore profondo i fortepian do słów Czesława Miłosza (1971)
• Symfonia nr 4 (1972)
• Symfonia nr 5 (1977)
• Sześć pieśni na orkiestrę (1978)
• Wariacje na małą orkiestrę smyczkową (1980)
• Fantazja na orkiestrę (1981)
• Trzy psalmy na baryton solo, chór i orkiestrę (1982)
• Wieczne odpoczywanie na chór mieszany albo solo z filharmonią (1983-84)
• Liturgia sacra na chór i orkiestrę (1983-84)
• Osiem pieśni do słów Zbigniewa Herberta (1983-84)
• Symfonia nr 6 (1985-86)
• Fragmenty na chór i małą orkiestrę do słów Juliusza Słowackiego (1987)