20 maja 2018 r. mija termin na dostosowanie statutów stowarzyszeń do zapisów znowelizowanej ustawy
W myśl znowelizowanych przepisów ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach (t. j. Dz. U. z 2017 r. poz. 210) dotychczas zarejestrowane i działające stowarzyszenia powinny dostosować swoje statuty do wymagań ustawy w terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie nowych uregulowań, czyli do dnia 20 maja 2018 r. Stowarzyszenia zwykłe są zobligowane do dokonania wpisu do ewidencji stowarzyszeń zwykłych prowadzonej przez Starostę w/w. terminie. Brak wpisu skutkować będzie rozwiązaniem stowarzyszenia zwykłego z mocy prawa. Do dnia dokonania wpisu do ewidencji stowarzyszenia zwykłe działają na podstawie przepisów dotychczasowych.
Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zmianie ustawy - Prawo o stowarzyszeniach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2015 r., poz. 1923) została opublikowana 19 listopada 2015 r. i weszła w życie 6 m-cy od dnia publikacji tj. 20 maja 2016 r. Przepisy wprowadzają zmiany, które warto poznać w przypadku, gdy jest się zrzeszonym w stowarzyszeniu, działa w jego władzach, lub gdy myśli się o założeniu organizacji w formie stowarzyszenia.
W obecnym stanie prawnym łatwiej jest założyć stowarzyszenie, ponieważ z 15 do 7 zmniejszyła się wymagana liczba członków założycieli. Rejestracji nowo utworzonego stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze Sądowym dokonuje jednak nie komitet założycielski, jak przed nowelizacją przepisów, a Zarząd Stowarzyszenia. Ponadto organ nadzoru, czyli Starosta nie opiniuje statutu nowo powołanego podmiotu, a jedynie sprawuje nadzór nad działalnością stowarzyszeń wyłącznie w zakresie zgodności ich działania z przepisami prawa i postanowieniami statutu. W tym celu organ nadzorujący ma prawo żądać od Zarządu dostarczenia w wyznaczonym terminie odpisów uchwał walnego zebrania członków oraz niezbędnych wyjaśnień od władz stowarzyszenia, przy jednoczesnym uzasadnieniu swojej decyzji.
Obecne przepisy dopuszczają możliwość zatrudnienia członków stowarzyszenia do prowadzenia własnych spraw. Zapisy, umożliwiające otrzymywanie przez członków zarządu wynagrodzenia za wykonywane czynności w związku z pełnioną funkcją, powinny być zawarte w statucie stowarzyszenia. W przypadku ich braku ewentualne umowy z zawarte z członkami zarządu mogą zostać uznane za nieprawne. W sytuacjach, gdy zawierana jest umowa pomiędzy stowarzyszeniem a członkiem zarządu oraz w sporach z nim, stowarzyszenie reprezentuje członek organu kontroli wewnętrznej wskazany w uchwale tego organu lub pełnomocnik powołany uchwałą walnego zebrania członków (zebrania delegatów).
Nowe przepisy w znaczący sposób zmieniły status stowarzyszeń zwykłych. Osoby w liczbie co najmniej trzech, zamierzające założyć stowarzyszenie zwykłe, uchwalają regulamin działalności, określając w szczególności nazwę stowarzyszenia zwykłego, cel lub cele działania, teren i środki działania, siedzibę, przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo zarząd oraz zasady dokonywania zmian regulaminu działalności, sposób nabywania i utraty członkowstwa, a także sposób rozwiązywania stowarzyszenia zwykłego. Stowarzyszenie zwykłe, które zamierza posiadać zarząd, określa w regulaminie działalności tryb jego wyboru oraz uzupełnienia składu, kompetencje, warunki ważności jego uchwał oraz sposób reprezentowania stowarzyszenia zwykłego, w szczególności zaciągania zobowiązań majątkowych. Stowarzyszenie zwykłe, które zamierza posiadać organ kontroli wewnętrznej, określa w regulaminie działalności tryb jego wyboru, uzupełnienia składu oraz jego kompetencje.
Obecnie stowarzyszenie zwykłe może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Jednak należy podkreślić, że każdy członek odpowiada za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego bez ograniczeń całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi członkami oraz ze stowarzyszeniem. Odpowiedzialność ta powstaje z chwilą, gdy egzekucja majątku stowarzyszenia zwykłego okaże się bezskuteczna.
Stowarzyszenie zwykłe reprezentuje przedstawiciel stowarzyszenia zwykłego albo zarząd. Podejmowane przez nich czynności, przekraczające zakres zwykłego, wymagają uprzedniej zgody wszystkich członków stowarzyszenia zwykłego oraz udzielenia przez nich pełnomocnictwa do dokonywania tych czynności. Przekraczającymi zakres zwykłego zarządu czynnościami są w szczególności: nabycie oraz zbycie nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego, ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego (np. użytkowanie, zastaw, hipoteka), zawarcie umowy kredytu albo pożyczki, przejęcie długu, uznanie długu, zwolnienie z długu, przystąpienie do długu, zawarcie umowy poręczenia lub zawarcie innej podobnej umowy, zaciąganie innych zobowiązań przekraczających wartość 10 tys. zł.)
Ważną informacją jest jednak to, że stowarzyszenie zwykłe nie może prowadzić działalności gospodarczej, prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego, powoływać terenowych jednostek organizacyjnych i zrzeszać osób prawnych. Może natomiast uzyskiwać środki na działalność ze składek członkowskich, darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Może też otrzymywać dotacje na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Zasady rejestracji stowarzyszenia zwykłego
Przedstawiciel stowarzyszenia zwykłego albo zarząd składają na piśmie skierowanym do organu nadzorującego - Starosty właściwego ze względu na siedzibę stowarzyszenia zwykłego wniosek o wpis do ewidencji stowarzyszeń zwykłych dołączając:
1. regulamin działalności,
2. listę założycieli stowarzyszenia zwykłego, zawierającą ich imiona i nazwiska, datę i miejsce urodzenia, miejsce zamieszkania oraz własnoręczne podpisy założycieli,
3. imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie zwykłe albo członków zarządu,
4. imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL członków organu kontroli wewnętrznej, o ile regulamin działalności przewiduje ten organ,
5. adres siedziby stowarzyszenia zwykłego.
Jeżeli wniosek o wpis składa zarząd, podpisują go wszyscy członkowie zarządu.
Stowarzyszenie zwykłe powstaje i może rozpocząć działalność z chwilą wpisu do ewidencji. Organ nadzorujący dokonuje wpisu do ewidencji w terminie 7 dni od dnia wpływu wniosku o wpis, jeżeli nie został złożony wniosek o zakazanie działalności, uprawomocnienia się orzeczenia odrzucającego albo oddalającego wniosek. Jeżeli wniosek o wpis zawiera braki, organ nadzorujący wzywa do jego uzupełnienia w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. 7 dniowy termin na dokonanie wpisu liczy się od dnia uzupełnienia wniosku o wpis. Nieuzupełnienie wniosku o wpis w terminie 14 dni powoduje jego bezskuteczność.
Ewidencja stowarzyszeń zwykłych jest jawna i udostępniona na stronie Biuletynu Informacji Publicznej www.strzyzowski.pl/bip w zakładce ewidencja stowarzyszeń zwykłych. Dodatkowe informacje, wzory wniosków, regulaminów do wykorzystania przez zainteresowanych znajdują się na stronie: http://www.strzyzowski.powiat.pl
[Inf. C. Bałchan, A. Zielińska, grafika http://poradnik.ngo.pl]