Logo
Pogoda

18°C

  • sgps
  • e-puap
  • bip
  • Kontrast 1
  • Kontrast 2
  • Kontrast 3
  • Kontrast 4
Tłumacz

Tłumacz

STRZYŻÓW POGODA

Jawornik

wydrukuj
Jawornik

Na zdjęciu: Kościół parafialny pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Jaworniku, fot. Rafał Godek

Jawornik – wieś w gminie Niebylec, położona centralnie w dorzeczu Stobnicy i Wisłoka, wzdłuż potoku o tej samej nazwie. Graniczy z: Żyznowem, Godową, Żarnową, Gwoździanką, Niebylcem, Konieczkową i Lutczą. Zajmuje powierzchnię 1214,76 ha i liczy 1202 mieszkańców (2011 r.)[1]. A. Myszka w „Słowniku toponimów powiatu strzyżowskiego” zapisuje nazwę wioski jako Jawornik Niebylecki[2], jakkolwiek jej urzędową nazwą jest Jawornik[3]. Myszka wskazuje na określenie popularnego gatunku drzewa jako źródłosłów nazwy wioski („miejsce, gdzie rośnie dużo jaworów”)[4], lokalny przekaz mówi zaś o istniejącej tutaj świątyni z drzewa jaworowego[5]. Za datę założenia wsi mieszkańcy przyjmują rok 1414, w którym po raz pierwszy pojawia się zapis Jaworznik[6]. W 1418 r. nazwa ta odnotowana została jako Jaworsznik, w 1462 r. – Jaworzczyk, w 1508 r. – Iawornyk[7]. Pierwszym wymienianym w źródłach w 1418 r. dziedzicem wioski był bliżej nieznany Rafał[8]. W XV i XVI w. miejscowość wchodziła w skład rozległych dóbr ziemskich należących do rodu Machowskich[9], później należała do Romerów, Pieniążków, Łempickich i Ankwiczów. Pod koniec XIX w. została podzielona na cztery odrębne posiadłości[10].
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: Parafia pw. Matki Bożej Wspomożenia Wiernych, erygowana przez biskupa rzeszowskiego ks. K. Górnego 24.08.2008 r. w miejsce utworzonego w 1998 r. rektoratu (769 wiernych wg stanu z 2016 r.)
[11]   wraz z kaplicą cmentarną pw. św. Marii Magdaleny, wybudowaną i poświęconą w 2014 r. jako votum jubileuszowe 600 – lecia wsi, prowadzona przez Gminę Niebylec Szkoła Podstawowa im. św. Józefa Sebastiana Pelczara (powstanie pierwszej szkoły datuje się na rok 1909, nadanie imienia - 2009 r.), Kółko Rolnicze (od 1957 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od ok. 1960 r.), Ochotnicza Straż Pożarna (od 1959 r.) i in.
W Jaworniku warto zobaczyć m.in.: dawną szkołę powszechną z 1922 r., a obecnie dom wiejski, przydrożne kapliczki, ciekawy architektonicznie współczesny obiekt kościoła parafialnego i in.
Ciekawostki: W uznaniu zasług Jana Machowskiego król Zygmunt Stary na mocy przywileju z 1509 r. zezwolił na lokację miasta Jawornik
[12]  w granicach dziedzicznej wsi Machowskich pod tą samą nazwą. Jednak w trakcie wytyczania granic miasta, jak przypuszcza J. Wyrozumski, jego centrum ze względu na skrzyżowanie dróg przesunięto w kierunku sąsiadującej z Jawornikiem wsi Niebylec, której nazwę zaczęto wkrótce używać w odniesieniu do powstałego miasta[13].

Przypisy

  1. ^ Na podstawie Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, www.stat.gov.pl, data pobrania: 02.11.2016 r.
  2. ^ Por. A. Myszka, Słownik toponimów powiatu strzyżowskiego, Rzeszów 2006, s. 16.
  3. ^ Por. Zarządzenie nr 15 Ministra Administracji Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 10 lipca 1980 r. w sprawie ustalenia wykazu miejscowości w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
  4. ^ A. Myszka, dz. cyt., s. 16.
  5. ^ Por. www.jawornik-niebylecki.rzeszow.opoka.org.pl, data pobrania: 02.11.2016 r.
  6. ^ Por. A. Myszka, dz. cyt., s. 16.
  7. ^ Tamże.
  8. ^ Por. A. Chuchla, Historia regionu niebyleckiego, [w:] Rocznik Niebylecki, Niebylec 2013, s. 47.
  9. ^ Por. A. Chuchla, Z dziejów parafii Niebylec XV – XX w., Niebylec 2004 r., s. 39.
  10. ^ Por. A. Chuchla, dz. cyt., s. 47.
  11. ^ Por. Jubileuszowy Schematyzm Diecezji Rzeszowskiej 2016/2017, Rzeszów 2017, s. 238.
  12. ^ Por. J. Wyrozumski, Miasta regionu strzyżowskiego, [w:] Studium nad dziejami Strzyżowa i okolic [red.] S. Cynarski, Rzeszów 1980, s. 137.
  13. ^ Tamże.