Tułkowice
Na zdjęciu: Kapliczka z 1901 r. w Tułkowicach, fot. Rafał Godek
Tułkowice – wieś w gminie Wiśniowa, położona na lewym brzegu Wisłoka i linii kolejowej Rzeszów – Jasło, przy drodze wojewódzkiej nr 988 Babica – Warzyce oraz po obu stronach drogi powiatowej nr 1919R Tułkowice przez wieś. Sąsiaduje z: Kożuchowem, Różanką, Grodziskiem, Dobrzechowem i Markuszową. Zajmuje powierzchnię 315,33 ha i liczy 437 mieszkańców (2011 r.)[1]. Nazwa wsi wywodzi się najprawdopodobniej od imienia pierwszego osadnika, a jednocześnie założyciela miejscowości – Tyłek/Tyłko[2]. Na przestrzeni wieków przyjmowała różne brzmienia: m.in. Tilkonitz (1282), de Tilkouicz (1338), de Tilkowicze (1416), de Thilkow (1432), de Tulkowicze (1490)[3]. Po raz pierwszy nazwa Tułkowice w brzmieniu villa Tylconis pojawia się w dokumencie[4] wystawionym w 1279 r. przez legata papieskiego Filipa, potwierdzającym klasztorowi koprzywnickiemu prawo pobierania dziesięciny kościelnej z różnych miejscowości. Osada początkowo należała do możnego rodu Bogoriów. Początkiem XIV w. przeszła, być może drogą małżeństwa, w ręce Toporczyków[5], w tym Ottona de Tilkowicza. Kolejny wiek przynosi liczne zmiany własnościowe, wynikające m.in. z częstych wymian, zastawów, zapisów i sprzedaży. W I połowie XV w. spotykamy tutaj 18 udziałowców, dzierżących drobną, jedno- lub dwułanową własność[6] i piszących się „z Tułkowic” albo „Tułkowskimi”. W latach 1586–1590 Hieronim Tułkowski sprzedał swoje dobra Piotrowi Trzecieskiemu, czym zamknął ponad dwustuletni okres panowania Tułkowskich na tym terenie[7]. Spośród późniejszych właścicieli wymienić można m.in. Łazowskich, Oraczewskich, Bzowskich i Wasilewskich. Pod względem administracji kościelnej wieś od początku wchodzi w skład Parafii Rzymskokatolickiej pw. św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Dobrzechowie.
Współcześnie funkcjonują tutaj m.in.: Ochotnicza Straż Pożarna (od 1947 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1931 r.), oddział Stowarzyszenia „Tak Życiu” im. św. Jana Pawła II (od 2016 r. w Tułkowicach), gospodarstwa agroturystyczne i ekologiczne, w tym pierwsze w powiecie strzyżowskim certyfikowane ekologiczne gospodarstwo rolne P.P.H.U. „Bio-Eko” Marian Wójtowicz (rolnictwo ekologiczne od 1998 r., pierwszy certyfikat – 2002 r., firma od 2008 r.). W Tułkowicach warto zobaczyć m.in.: przydrożne krzyże i kapliczki, z których najstarsza pochodzi z 1901 r. Sieć dobrze rozwiniętych ścieżek, a także malownicze położenie wioski zachęcają do uprawiania turystyki rowerowej oraz skorzystania z pola biwakowego z punktem widokowym na Różankę i Szufnarową. Ciekawostka: Tułkowice są miejscem urodzenia ks. prof. dra hab. Ludwika Grzebienia, jezuity, rektora Wyższej Szkoły Filozoficzno-Pedagogicznej „Ignatianum” w Krakowie w latach 2004–2010. W dorobku Księdza Profesora znajduje się ponad 1100 publikacji: materiałów do słowników i encyklopedii, biogramów, artykułów, opracowań naukowych i książek, w tym kilka dotyczących parafii i miejscowości leżących na terenie powiatu strzyżowskiego, tj.: Parafia w Strzyżowie i kult Matki Bożej Niepokalanej (Kraków 1997), Dzieje parafii w Niewodnej (Rzeszów 2003), Dzieje kościelne parafii Dobrzechów (Kraków 2004), Tułkowice – dzieje wsi rodzinnej (Kraków 2004) i Ksiądz Wawrzyniec Szawan (1887–1962) duszpasterz patriota (Dobrzechów 2015). Ks. prof. Ludwik Grzebień jest honorowym członkiem Towarzystwa Przyjaciół Dobrzechowa oraz laureatem nagrody Ministra Nauki (2014 r.).
Przypisy
- ^ Na podstawie Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego, www.stat.gov.pl, [dostęp: 12.11.2016].
- ^ Por. A. Myszka, Słownik toponimów powiatu strzyżowskiego, Rzeszów 2006, s. 29.
- ^ Tamże.
- ^ Por. ks. L. Grzebień, Tułkowice. Dzieje wsi rodzinnej, Kraków 2004, s. 14.
- ^ Tamże.
- ^ Por. K. Baczkowski, Osadnictwo regionu strzyżowskiego do r. 1450, [w:] Studia nad dziejami Strzyżowa i okolic, red. S. Cynarski, Rzeszów 1980, s. 75.
- ^ Por. ks. L. Grzebień, dz. cyt., s. 23.