Niewodna

Na zdjęciu: Kościół parafialny pw. św. Anny w Niewodnej, fot. Rafał Godek

Niewodna – wieś w gminie Wiśniowa, położona w jej środkowej części, wzdłuż drogi powiatowej nr 1920 R Różanka – Wiśniowa. Sąsiaduje z Szufnarową, Różanką, Kożuchowem, Kalembiną i Wiśniową. Zajmuje powierzchnię 712,04 ha i liczy 612 mieszkańców (2011 r.)^[1]. Nazwa wioski według F. Piekosińskiego wywodzi się od imienia jej założyciela – Niewoda^[2], najprawdopodobniej z rodu Bogoriów^[3]. Pierwsze wzmianki o Niewodnej pochodzą z 1366 r.^[4]  W 1399 r. jako właściciel Niewodnej występuje Dziersław Konopka z rodu Bogoriów^[5]. W 1454 r. wieś należała do braci Jana, Piotra i Andrzeja z Dobrzechówki^[6]  (dziś część Różanki), którzy w tym roku otrzymali od króla Kazimierza Jagiellończyka pozwolenie na przeniesienie wsi z prawa polskiego na niemieckie. Wśród XV-wiecznych właścicieli wymienia się m.in.: Jana z Wielopola, Pełkę Wieniawitę, Piotra z Brzezin, Paszka z Wiśniowej^[7], a w 1494 r. Mikołaja Frysztackiego^[8]. W 1536 r. Niewodna stanowiła własność Stanisława Odrowąża i Jana Witkowskiego, a następnie A. Maleczkowskiego i S. Bonara^[9]. W I połowie XVIII w. Niewodna Dolna wchodziła w skład dóbr Jabłonowskich z Wiśniowej^[10], którzy sukcesywnie nabywali części Niewodnej Górnej. W XIX w. podzielona została na trzy części: Janowszczyznę, Konopaczyznę i Gostwiczyznę, mające już wielu właścicieli^[11]. Pierwsze informacje o parafii w Niewodnej, wydzielonej z dobrzechowskiego okręgu kościelnego, pochodzą z 1373 r^[12].  F. Siarczyński^[13]  uważa, że parafię tę w 1313 r. erygował przedstawiciel rodu Firlejów. Ks. prof. Ludwik Grzebień z kolei jako kolatora parafii wskazuje Paszka Bogorię^[14]. Początkowo istniał tutaj niewielki, drewniany kościółek pw. św. Anny, w miejsce którego w 1672 r. z inicjatywy Jana Firleja wybudowano nową, również drewnianą świątynię, konsekrowaną w 1678 r. przez biskupa sufragana krakowskiego ks. Mikołaja Oborskiego^[15]. Obecny, neogotycki, trójnawowy kościół zbudowany został w latach 1921–1924^[16]  staraniem ks. proboszcza Jana Baraniewskiego, parafian oraz rodziny Mycielskich z Wiśniowej. Kościół ten w 1927 r. konsekrował sufragan przemyski ks. bp Karol Fiszer. Parafia Rzymskokatolicka pw. św. Anny w Niewodnej obecnie obejmuje tę miejscowość oraz część Wiśniowej i liczy 867 wiernych (2016 r.)^[17].
Współcześnie we wsi funkcjonują m.in.: prowadzona przez Gminę Wiśniowa Szkoła Podstawowa im. ks. Jerzego Popiełuszki z klasami I-III – filia Szkoły Podstawowej im. Batalionów Chłopskich w Różance (szkolnictwo parafialne rozwijało się tutaj od XVI w. z przerwami, powstanie pierwszej szkoły trywialnej, ludowej datuje się na rok 1859, później szkoła powszechna, podstawowa, od 2012 r. jako  filia szkoły w Różance, nadanie imienia – 24.10.2009 r.), Ochotnicza Straż Pożarna (od 1926 r.), Koło Gospodyń Wiejskich (od 1934 r.), chór parafialny „Harfa” (od lat powojennych XX w., reaktywacja 2004 r.) i in. W Niewodnej warto zobaczyć m.in.: kościół pw. św. Anny wraz z barokowym wyposażeniem z XVII i XVIII w., w tym obrazem nieznanego artysty przedstawiającym św. Annę Samotrzecią – XVII w. kopię słynnego obrazu Rubensa; grotę Matki Bożej z Lourdes; pomnik Jezusa Dobrego Pasterza z tablicą poświęconą polskim oficerom zamordowanym w Katyniu; XIX w. kapliczkę z obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem; zabytkowe cmentarze z XVIII w. i XIX w. i in. Ciekawostki: Z Niewodnej pochodził jeden z najwybitniejszych artystów współczesnego malarstwa polskiego, prekursor nurtu tzw. „Nowych Dzikich” w Polsce – Eugeniusz Mucha (żył w latach 1927–2012). Artysta ten, szukając inspiracji w malarstwie barokowym i sztuce ludowej, stworzył unikalny, jednorodny styl i klimat swoich dzieł^[18]. Uprawiał malarstwo sztalugowe, ścienne oraz rysunek. Jego prace znajdują się m.in. w zbiorach muzeów w Krakowie, Radomiu, Lublinie, Rzeszowie, Opolu, Toruniu, Bydgoszczy, Szczecinie, a także w licznych kolekcjach prywatnych w Polsce i za granicą. Prace Muchy wykorzystano też w filmie „Romeo i Julia z Saskiej Kępy” w reżyserii E. Skórzewskiego z 1988 r. Artysta jest również autorem polichromii kościelnych m.in. w: Niewodnej, Lutczy, Rzeszowie-Staromieściu, Niechobrzu i w kaplicy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie.